O Bazylice

ambona w bazylice w strzegomiu

Ambona

Ambona pochodzi z roku 1592, z czasu, kiedy kościołem Piotra i Pawła w Strzegomiu władali Protestanci. Dla ich potrzeb religijnych usytuowali ją bliżej chóru, niż ołtarza. Czasza ambony dźwigana jest przez Mojżesza  z tablicami Dekalogu na rękach, w otoczeniu dwóch aniołów. Na zewnątrz zdobią ja postacie czterech Ewangelistów. Trzy grupy, po czterech apostołów, ozdabiają balustradę schodów wiodących na ambonę. Na szczycie kopuły umieszczony jest Chrystus z kulą ziemską w dłoni.

organy bazyliki w strzegomiu

Organy

W 1522 nr. na całej szerokości nawy głównej w zachodnim krańcu wzniesiono emporę muzyczną. W tym samym czasie umieszczono na niej organy. Jednakże pożar z 1718 roku strawił całkowicie ten cenny instrument. Po tym pożarze umieszczono na emporze muzycznej nowe organy, o trakturze mechanicznej z barokową dyspozycją, posiadający około 30 głosów.

Po 1794 roku przeniesiono go na nowo urządzony chór bliżej ołtarza głównego, gdzie służył liturgii powszedniej aż do czasów powojennych. Po 1945 roku został wywieziony z kościoła podczas rabowania śląskich kościołów do Warszawy. Potem ślad po nim zaginął. Na wielkiej emporze organowej w 1794 firma Lesera i Zeitiusa z Ząbkowic Śląskich wzniosła nowe 33 głosowe organy. Koszt budowy poniósł hrabia von Wengerski (2200 talarów). Nie miał jednak Strzegom szczęścia do instrumentów. W 1814 roku piorun uderzył w kościół, wskutek czego organy ucierpiały. W 1865 roku firma Müller z Wrocławia podjęła się remontu organów. W 1925 roku stary instrument zastąpiono nowym, o pneumatycznej trakturze. Tym razem budowniczym była doskonała firma Sauera z Frankfurtu nad Odrą. Relikty starego barokowego instrumentu zamknięto wtedy w szafie ekspresyjnej, łącząc je z trzecim manuałem. Zachowano późnobarokowy prospekt z 1795, ale dodano wiele nowych głosów, tak że instrument posiada dziś 53 głosy (5000 piszczałek), 3 manuały i nożną klawiaturę pedałową.

Dyspozycja obecnego instrumentu nie jest już barokowa, lecz romantyczna. Strzegomskie organy posiadają wiele ciekawych głosów i są instrumentem koncertowym. W 2001 roku był przeprowadzony generalny remont mechanizmu i szafy organowej. W czasie prac konserwatorskich pod warstwą farb z 1925 roku odkryto dawne XVIII-wieczne cieniowania imitujące marmur.

Wraz z olbrzymim wnętrzem strzegomskiej bazyliki tworzą jeden organizm o ciepłym i wyrazistym brzmieniu. Wnętrze kościoła to jakby wielka szafa ekspresyjna dla znajdujących się w nim organów.

Ołtarz Główny

Wielkie burze dziejowe ogołacały stopniowo, bogato wyposażone w dzieła sztuki gotyckiej, wnętrze naszej Bazyliki. Jednym z ostatnich łupów, wyniesionych z Niej, był prawdopodobnie niezwykle piękny ołtarz główny, zdobiący prezbiterium, a przedstawiający Pokłon Trzech Króli. To wspaniałe dzieło sztuki gotyckiej ufundował w roku 1499 burmistrz Strzegomia – Johann Gausie. W dobie sekularyzacji, gdy świątynie przez pewien czas, po przeniesieniu Się Joannitów do Pragi, była pozbawiona opieki, ołtarz ten został sprzedany do Wrocławia. W prezbiterium została wówczas wielka, nie dająca się niczym wypełnić, pustka. Dopiero inicjatywa proboszcza parafii Hermanna Welsa i Rady Parafialnej przyczyniła się do ufundowania w roku 1878, neogotyckiego ołtarza głównego, wykonanego w zakładzie stolarki artystycznej pana Buhla we Wrocławiu.

Według zamysłu konstruktorskiego, w środku wielkiej nasady ołtarzowej usytuowano najcenniejsze dzieła sztuki średniowiecznej: dwumetrową, kamienną Madonnę Strzegomską w otoczeniu czterech scen poliptykowych, przedstawiających Zwiastowanie Pańskie, Nawiedzenie św. Elżbiety, Narodzenie Pana Jezusa i Pokłon Trzech Króli. W chwili obecnej ołtarz ten jest po renowacji po jego uszkodzeniach wojennych, jak i również po powojennych remontach wnętrza prezbiterium.

Neogotycki ołtarz z 1878 roku. Ma dwudziestometrową, potężną konstrukcje, swą powierzchnią zasłania piękne okna chórowe prezbiterium. Ołtarz zdobią figury Ewangelistów, św. Michała, św. Jerzego, posągi rodziców Maryi: św. Joachima i Anny, oraz inne figury opisane osobno. Ołtarzowi nadano kształt fasady gotyckiej świątyni, bogatej w 5 wysmukłych wież, zdobnej w pinakle, wimpergi, i maswerki w ślepych oknach.

ołtarz św. józefa w bazylice w strzegomiu

Ołtarz św. Józefa

Swoisty komplet z ołtarzem głównym, stanowią dwa neogotyckie ołtarze, usytuowane w transepcie, wykonane w dębie przez warsztat pana Buhla z Wrocławia.

Jeden z nich dedykowany jest św. Józefowi, po prawej stronie, a drugi, po lewej Najświętszemu Sercu Jezusowemu (nie jak wcześniej sądzono św. Antoniemu!).

Ołtarz świętego Józefa znajdujący się w transepcie kościoła, neogotycki, wykonany w dębie.

ołtarz mb szkaplerznej w bazylice w strzegomiu

Ołtarz MB Szkaplerznej

Prawie wszystkie pozostałe ołtarze, stanowiące dzisiejszy wystrój Bazyliki, mają charakter darów pochodzących z kościołów klasztornych, Karmelitanów i Benedyktów. 

Są nimi: ołtarz Matki Boskiej Szkaplerznej, w północnej nawie transeptu i ołtarz Św. Krzyża, w transepcie południowym. 

Znajdujący się w północnym ramieniu transeptu ołtarz szkaplerzny. Pochodzi z kościoła karmelitów (obecnie parafia Najświętszego Zbawiciela w Strzegomiu), a przedstawia scenę nadania cudownego płaszcza, zwanego szkaplerzem, św.  Szymonowi Stockowi, który odnowił regułę zakonu w XIII wieku, przez Maryję wraz z Dziecięciem Jezus. Prócz tego ołtarz zdobią święci zakonu karmelitańskiego – dwaj biskupi: św. Albert i św. Andrzej, oraz dwaj papieże: św. Telesfor i Dionizjusz. Na antepedium umieszczono widok strzegomskiego kościoła karmelitów.
Ołtarz Najświętszego Serca Jezusowego w bazylice w strzegomiu

Ołtarz Najświętszego Serca Jezusowego

Ołtarz Najświętrzego Serca Jezusowego umieszczony w transepcie po prawej stronie nawy głównej.

ołtarz krzyża w bazylice w strzegomiu

Ołtarz św. Krzyża

Barokowy ołtarz Świętego Krzyża. W jego centrum umieszczono tzw. Grupę ukrzyżowania, tzn. Chrystusa na drzewie krzyża, obejmującą pod krzyżem stopy Zbawiciela Marię Magdalenę i stojących obok Maryję i św. Jana Apostoła.

Ołtarz św. Benedykta

Z benedyktalnego kościoła klasztornego pochodzą dwa mniejsze ołtarze, usytuowane w nawach bocznych, po obu stronach głównego ołtarza. Po lewej stronie znajduje się ołtarz św. Benedykta, a po prawej ołtarz Świętej Anny Samotrzeć.

Znajdujący się w zakończeniu północnej nawy ustawiono ołtarz świętego Benedykta. Święty przedstawiony jest w chwili, gdy ofiaruje swym duchowym uczniom napisaną przez siebie Regułę życia zakonnego. Po bokach widzimy figury świętego Benedykta, św. Placida, św. Wacława (w zbroi rycerza) i św. Ludmiły.

ołtarz św. anny w bazylice w strzegomiu

Ołtarz św. Anny Samotrzeć

W zakończeniu nawy południowej znajduje się ołtarz św. Anny Samotrzeć. Św. Anna, jako babka Pana Jezusa, trzyma na swych kolanach Zbawiciela, którego podtrzymuje z troską Jego Matka – Maryja, po bokach są figury św. Scholastyki (siostry św. Benedykta) i św. Gertrudy.

Ołtarz św. Andrzeja Apostoła

Barokowy ołtarz świętego Andrzeja Apostoła znajdujący się po południowej stronie kościoła tuż przed wejściem na chór.

ołtrz mb częstochowskiej w bazylice w strzegomiu(1)

Ołtarz MB Częstochowskiej

Na uwagę zasługują także dwa ołtarze postawione w kaplicach bocznych nawy południowej: ołtarz Matki Bożej Częstochowskiej i ołtarz św. Andrzeja Apostoła. Klasyczny ołtarz Matki Bożej Częstochowskiej w kaplicy Bożego Grobu.